Canxi ảnh hưởng thế nào đến đường hô hấp của bạn?

Canxi là một nguyên tố quan trọng của cơ thể và quen thuộc đối với mọi người, hầu như ai cũng đã từng được biết đến canxi với công dụng chính là làm chắc khỏe xương, giúp bạn cao lớn khỏe mạnh hơn. Nhưng, bên cạnh đó, canxi cũng có nhiều tác dụng đặc biệt khác đối với cơ thể, trong đó là hệ hô hấp. Cùng tìm hiểu tại đây nhé!

Tác dụng của Canxi là gì?

Ai cũng đều biết, tác dụng chính của Canxi là giúp chắc khỏe xương, răng, phòng chống loãng xương, giảm đau nhức xương, giúp cơ thể cao lớn, khỏe mạnh, bởi 98% canxi nằm trong xương và răng, chỉ 2% canxi tồn tại dưới dạng ion trong máu để phục vụ các chức năng thần kinh cơ, đông máu . Cùng tìm hiểu các công dụng khác nữa mà có thể bạn chưa biết về canxi nhé:

Đối với cơ bắp

Ion Ca đóng vai trò quan trọng trong hoạt động co giãn của cơ bắp, thiếu canxi sẽ dẫn đến sự thiếu đàn hồi ở cơ bắp, cơ tim co bóp kém, chức năng chuyển máu sẽ yếu đi, khiến cơ thể suy nhược. Các cơ trơn co bóp kém làm cho tiêu hóa trở lên khó khăn, dễ chán ăn, đầy bụng, táo bón. Thiếu canxi ở cơ bắp khiến cơ thể luôn mệt mỏi, tây chân rã rời, thể lực kém

Ion Ca duong giúp cơ bắp co giãn dẻo dai hơn

Đối với hệ thần kinh

Ion Ca2+ có vai trò quan trọng trong dẫn truyền thần kinh, nếu cơ thể thiếu hụt Canxi, hoạt động dẫn truyền sẽ bị ức chế, trẻ em thiếu canxi dễ bị khóc đêm, ngủ giẩ mình, rối loạn chức năng vận động, không tập trung. Người thiếu canxi thường có biểu hiện suy nhược thần kinh, hay quên, mất ngủ, đau đầu, tính tình thất thường. 

Đối với hệ miễn dịch

Canxi trong máu đóng vai trò chỉ huy quá trình miễn dịch, giúp phát hiện sớm những tác nhân gây bệnh xâm nhập cơ thể, kích hoạt năng lực di chuyển, bao vây và tiêu diệt vi khuẩn, độc tố gây bệnh của bạch cầu.

Ngoài ta, Canxi còn tham gia quá trình đông máu bằng cách giảm thiểu lượng máu thấm ra mao mặt, kích hỏa enzim phân giải protit, làm giảm mỡ máu, tăng kết dính tế bào trong cơ thể,..

Canxi ảnh hưởng thế nào đến hệ hô hấp

Đối với hệ hô hấp, Canxi hay ion Ca++ giữ một vai trò rất quan trọng trong đảm bảo bạn có thể hô hấp được bình thường. Canxi giúp bảo vệ đường hô hấp, giúp chuyển động của tế bào lông trong đường hô hấp trở lên mạnh mẽ, khỏe khoắn hơn, hỗ trợ quá trình loại bỏ vi khuẩn, nấm mốc, bụi ra khỏi đường hô hấp dễ dàng hơn. Canxi với chức năng duy trì hoạt động co giãn bình thường của cơ bắp, các cơ quan trong hệ hô hấp cũng nhờ đó được hoạt động bình thường.

Ion Ca2+ có vai trò quan trọng trong truyền dẫn thần kinh, từ đó kiểm soát mức độ phóng thích chất dẫn truyền acetylcholine, kiểm soát độ co thắt của cơ trơn phế quản, kích thích và tăng tiết chất nhầy, kích thích tế bào thần kinh cảm giác trong đường thở, kích thích phản xạ ho, hắt xì giúp đẩy chất nhầy và các chất kích thích ra khỏi phổi. Tuy nhiên đối với người mắc bệnh đường hô hấp như hen phế quản, hen suyễn hay COPD, việc cơ trơn phế quản bị kích thích co lại, làm giảm đường thở, tăng tiết chất nhầy khiến người bệnh trở lên khó thở hơn. Lúc này, để giảm tiết acetylcholin, chuyên viên y tế có thể sử dụng Magie Sulfat để ức chế ion Canxi giúp người bệnh dễ thở hơn và giảm nhanh các triệu chứng của cơn hen.

Ca++ cũng góp phần không nhỏ trong việc kích thích các tế bào bạch cầu mast bảo vệ cơ thể bằng cách phóng thích histamin, kích thích co bóp cơ trơn phế quản, giảm viêm, chống lại nhiễm trùng. Tuy nhiên, Histamin cũng gây ra phản ứng dị ứng như ngứa, sưng tấy, hắt hơi và khó thở, ảnh hưởng đến sức khỏe đặc biệt là người có vấn đề hô hấp vốn đã hít thở khó khăn. Trong trường hợp này, Mg++ cũng giúp ức chế Ca++ giảm co thắt cơ trơn, giảm tiết nhầy và giảm sưng viêm đường hô hấp. 

Mặc dù có nhiều công dụng đối với đường hô hấp, Magie Sulfat cần được theo dõi kỹ lưỡng khi sử dụng tránh gây ra tình trạng ngộ độc Magie. Độc tính của magie thường gây ra phản xạ gân sâu, ngừng tim phổi và suy hô hấp. Lúc này, Canxi hay chính xác hơn là Calci Gluconate được sử dụng để điều trị tình trạng này. 

Hạ canxi máu nặng có thể gây kích thích thần kinh cơ và co thắt phế quản, có thể giống đợt trầm trọng của bệnh hen phế quản. Cơn hen phế quản trầm trọng cấp tính có thể xuất hiện đột ngột, thậm chí không có triệu chứng tiền triệu. Bệnh nhân đang điều trị hen suyễn có thể vô tình bị hạ canxi máu và các rối loạn điện giải khác thứ phát do tác dụng độc dược của liệu pháp chủ vận beta, tình trạng thở rít và tắc nghẽn đường thở từng đợt do co thắt thanh quản do hạ canxi máu đã được báo cáo ở bệnh nhân cao tuổi.

Hạ Canxi có thể gây lên cơn hen trầm trọng

Những điều cần biết về Calci Gluconat

Calci Gluconat là nguồn cung cấp ion canxi có sẵn và được dùng để điều trị hạ canxi trong máu đối với các bệnh nhân cần tăng nhanh nồng độ ion canxi như: co giật, suy cann giáp, nhiễm kiềm, ngộ độc Magie. Calci gluconat có thể được sử dụng như một chất bù điện giải, một chất chống tăng kali và magnesi huyết. Calci gluconat tiêm chỉ được tiêm tĩnh mạch, không được tiêm bắp thịt, tiêm vào cơ tim, tiêm dưới da hoặc không được để thuốc thoát ra khỏi mạch vào các mô khi tiêm vì có thể gây hoại tử mô và/hoặc tróc vảy và apxe.

Calci gluconat dạng uống được dùng điều trị hạ calci huyết mạn tính và thiếu calci.

Chỉ định

• Hạ canxi huyết cấp 
• Ðiều trị bằng thuốc chống co giật trong thời gian dài (tăng hủy vitamin D).
• Chế độ ăn thiếu calci, đặc biệt trong thời kỳ nhu cầu calci tăng: Thời kỳ tăng trưởng, thời kỳ mang thai, thời kỳ cho con bú, người cao tuổi.
• Tăng kali huyết, tăng magnesi huyết.
• Quá liều thuốc chẹn calci hoặc ngộ độc ethylen glycol.
• Sau truyền máu khối lượng lớn chứa calci citrat gây giảm Ca++ máu.

Chống chỉ định

Rung thất trong hồi sức tim; bệnh tim và bệnh thận; tăng calci huyết; u ác tính phá hủy xương; calci niệu nặng và loãng xương do bất động; người bệnh đang dùng digitalis

Thận trọng

• Tránh tiêm tĩnh mạch quá nhanh (trên 5 ml/phút) và thoát ra ngoài tĩnh mạch; d
• Trường hợp suy hô hấp hoặc nhiễm toan máu; 
• Phải tránh dùng calci tiêm cho người bệnh đang dùng glycosid trợ tim; trường hợp thật cần thiết, calci phải tiêm chậm với lượng nhỏ và theo dõi chặt chẽ điện tâm đồ.
• Người mang thai nên được cung cấp calci bằng chế độ ăn uống đầy đủ. Dùng quá nhiều loại vitamin và calci cùng các chất khoáng khác có thể gây hại cho mẹ hoặc thai nhi.

Cẩn thận khi bổ xung canxi và các khoáng chát cho mẹ bầu

Tác dụng không mong muốn

• Hạ huyết áp (chóng mặt), giãn mạch ngoại vi.
• Táo bón, đầy hơi, buồn nôn, nôn.
• Ðỏ da, nổi ban, đau hoặc nóng nơi tiêm, cảm giác ngứa buốt. Ðỏ bừng và/hoặc có cảm giác ấm lên hoặc nóng.
• Vã mồ hôi.
• Loạn nhịp, rối loạn chức năng tim cấp.

Hướng dẫn cách xử trí

Thoát thuốc quanh mạch nơi tiêm, có thể điều trị như sau:

• Ngừng ngay tiêm tĩnh mạch.
• Tiêm truyền natri clorid đẳng trương vào vùng đó.
• Chườm nóng nơi tiêm.

Liều lượng và cách dùng

Cách dùng: Calci gluconat có thể tiêm, uống hoặc dùng tại chỗ, tính theo calci nguyên tố.

Liều dùng:

Liều uống:

• Người lớn: Chống giảm calci huyết hoặc bổ sung dinh dưỡng: uống 8,8 đến 16,5 g (800 - 1500 mg calci ion) mỗi ngày, chia làm nhiều liều nhỏ.
• Trẻ em: Chống giảm calci huyết: uống 500 - 720 mg (45 - 65 mg calci ion)/kg/ngày, chia làm nhiều liều nhỏ.

Liều tiêm:

• Người lớn: Chống giảm calci huyết cấp hoặc bồi phụ điện giải: tiêm tĩnh mạch 970 mg (94,7 mg calci ion) cho chậm với tốc độ không vượt quá 5 ml (47,5 mg calci ion)/phút. Liều có thể lặp lại nếu cần, cho tới khi kiểm soát được tetani.
• Chống tăng magnesi huyết: Tiêm tĩnh mạch 1 - 2 g (94,7 - 189 mg calci ion) cho với tốc độ không vượt quá 5 ml (47,5 mg calci ion)/phút. Liều kê đơn giới hạn cho người lớn là 15 g (1,42 g calci ion)/ngày.

• Trẻ em: Chống hạ calci huyết cấp: Tiêm tĩnh mạch, 200 - 500 mg (19,5 - 48,8 mg calci ion) cho làm 1 liều duy nhất, với tốc độ không vượt quá 5 ml (47,5 mg calci ion)/phút, lặp lại nếu cần, cho tới khi kiểm soát được tetani.

Làm thế nào để cơ thể luôn đủ canxi

• Chế độ ăn đa dạng các loại thực phẩm giàu canxi như: tôm, cua, cá, cá ăn cả xương, ốc, vừng, đậu nành, mộc nhĩ, rau ngót, trứng, đặc biệt là lòng đỏ trứng, các loại sữa và chế phẩm từ sữa…
• Sử dụng các thực phẩm có bổ sung canxi trong trường hợp bị thiếu canxi cao theo chỉ định của bác sĩ.
• lựa chọn các loại thực phẩm giàu vitamin D như: hải sản, trứng, sữa... trong bữa ăn để cung cấp vitamin D cho cơ thể.
• dành ít nhất 10 - 20 phút để tắm nắng vào buổi sáng (vào 9h - 9h30 sáng mỗi ngày) để giúp cơ thể hấp thụ được nhiều Vitamin D qua da. 

Chế độ dinh dưỡng bổ sung canxi

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc bổ sung canxi quá mức cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như sỏi thận, táo bón và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Do đó, điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định lượng canxi phù hợp với nhu cầu của bạn.

Bên cạnh chế độ ăn uống, lối sống lành mạnh cũng góp phần quan trọng vào việc duy trì sức khỏe đường hô hấp. Bạn nên tập thể dục thường xuyên, tránh hút thuốc lá và hạn chế tiếp xúc với các chất ô nhiễm môi trường.

Với sự hiểu biết về vai trò của canxi đối với sức khỏe đường hô hấp, bạn có thể thực hiện các biện pháp cần thiết để duy trì mức độ canxi cân bằng và bảo vệ sức khỏe của bản thân.

Tài liệu tham khảo: 

Anumita Chakraborty (2024),Calcium Gluconate, StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing

Jain, Nidhi; Kumari (2020), Hypocalcaemia-induced acute exacerbation of bronchial asthma

An unusual cause of a common disorder, Indian Journal of Anaesthesia 64(9):p 820-821

https://ykhoaphuocan.vn/thuvien/duoc-thu/Calci-gluconat

>> Có thể bạn cũng quan tâm:

Aminophylin trong điều trị cơn hen nặng, nguy kịch

Tăng cường sức khỏe đường hô hấp của bạn với Vitamin C

Hiệu quả của Salmeterol trong điều trị bệnh viêm đường hô hấp